Historia parafii
Parafia została erygowana razem z lokacją wsi prawdopodobnie w pierwszej połowie XIV w. W tym samym czasie istniała parafia Długie Nowe. Już od 1426 pleban parafii Długie Stare – Mikołaj Kołmasz I – szy zarządzał także parafią w Długiem Nowem, której kościół po roku 1540 rozebrano, a erekcja straciła moc prawną. Wspomniany po raz pierwszy w 1421 r. kościół pw. św. Marcina był fundowany prawdopodobnie przez rodzinę Herbu Nałęcz. W XVI w. wzniesiono kościół murowany, jednonawowy, późnogotycki. Przez pewien czas znajdował się w rękach Luteranów. Został przywrócony katolikom około 1606 r. dzięki staraniom Zofii z Rąbina Strzeleckiej. Odnowiony w pierwszej połowie XVII w. został Konsekrowany w 1648 r. Potwierdzają to zacheuszki i akta wizytacji kanonicznych. Po pożarze odnowiła go, powiększyła i wyposażyła Katarzyna Nieżychowska, ówczesna dziedziczka. Było to w roku 1796. W 1809 r. dobudowo wieżę drewnianą. W 1938 r. przebudowano chór i dano polichromię.
Kościół jest jednonawowy, z zewnątrz późnogotycki, wieża barokowa. Wystrój kościoła jest barokowy, choć znajdują się w nim także zabytki rokokowe. Parafia posiada autentyczne relikwie krzyża świętego. W ołtarzu głównym umieszczone są dwa obrazy: zewnętrzny jest ruchomy – przedstawia zaśnięcie i wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny. Wewnętrzny (zasłaniany i odsłaniany) to obraz Matki Bożej Pocieszenia, ofiarowany kościołowi w 1677 r. przez Jana Albrechta Cieleckiego. ówczesnego dziedzica miejsca.
Nad głównym ołtarzem znajduje się obraz św. Marcina. Kościół posiada dwa ołtarze boczne: Krzyża świętego i św. Antoniego. Sufit kościoła jest beczkowaty. Na zewnątrz wokoło kościoła znajdują się nagrobki z XVIII-XIX w. oraz grota Matki Bożej z Lourdes. Do kościoła przylega cmentarz grzebalny z kostnicą.
W 1750 r. dziedzic Ignacy Nieżychowski założył i uposażył altarię krzyża świętego. Jednak nigdy nie było samych tylko altarzystów z powodu zbytniskiego uposażenia. Do II Wojny Światowej parafia była pod patronatem dziedziców wioski Długie Stare. Do końca I Wojny Światowej należała do dekanatu Wschowskiego.
Kapłani którzy niegdyś w parafii Długie Stare duszpasterzowali, proboszczowie i inni (daty nie oznaczają od kiedy do kiedy dany kapłan tu duszpasterzował – oznaczają tylko, że w podanym roku był tu czynny, a zapewne pracował tu przed i po, czy też przed lub po podanym roku).
1421 – 1422 ks. Jan Szydło. Od 1422 – ks. Franciszek Beer z Głogowy. 1426 – ks. Mikołaj Kołmasz I-szy wspólny pleban obu parafii tj. Długich Starych i Długich Nowych. 1429 – 1440 ks. Jan, syn Rudgierza z Długich. 1475 – ks. Marcin Trunkiel. 1481 – ks. Piotr Sznurza. 1506 – 1510 ks. Jakub Storych, albo Storch. 1517 – ks. Piotr. Od 1517 – ks. z Bulina i De Bulania i 2 diec. Wrocławskiej. 1536 – ks. Piotr Leppe czy Leipe. 1561 – ks. Baltazar – za jego plebanowania, patronowie ówcześni i dziedzice Kotwiczowie Dłuscy, krótko po 1561 r. oddali tutejszy kościół w ręce protestantów. Odzyskano go dopiero około 1606. 1618 – ks. Henryk Krause – „Znowu zainstalowany został tu katolicki proboszcz, który jak ten wróbel na dachu nie miał nic na swe utrzymanie” Po pewnym czasie dziedzice przyznali mu z powrotem grunta i przyzwoite zaopatrzenie. 1644 r. – ks. Bartłomiej Senner, proboszcz w Święciechowie miał równocześnie w komendzie tutejsze probostwo, a ks. Hanicke – duszpasterzował tu w imieniu ks. Bartz Sennera. 1653 – ks. Łukasz Kube. 1662 ks. Adam Stefanowicz, był prawdopodobnie tylko komendatariuszem (pełnomocnik) – ks. Marcin Labe, następca ks. Adama Stefanowicza był tu bardzo krótko, odszedł na probostwo do Gołanic. 1669 – 1676 ks. Jakub Marx, był tu proboszczem 7 lat. 1676 – 1700 ks. Jakub Kadoch, równocześnie administrował Lasocicami. Za jego czasów dziedziczka Katarzyna Nieżychowska odrestaurowała tutejszy kościół w 1682 r. Zmarł 4 marca 1700 r.
1735 – ks. Florian Kutzera – instytuowany 23 sierpnia 1700 r. Zmarł 21 lutego 1735 r. „z poświęceniem obsługiwał ludzi w czasie zarazy…”. 1725 – 1779 – ks. Hilary Jabłonowski instytuowany 27 kwietnia 1735 r. kanonik płocki, równocześnie proboszcz Rydzyny i Długich Starych. W jego imieniu duszpasterzowali tu następujący kapelani: ks. Andrzej Zacher – 15.04.1739 r., ks. Jan Zacher, brat Andrzeja, pod koniec 1739 r. ks. Marcin Wieczorek – szedł stąd pieszo kilka razy do Rzymu. O. Kapistran Szlawka, Bernardyn ze Wschowy. Ks. Andrzej Józef Szedelski (Schedel, Schedelski), który w 1754 r. odszedł do Śmigla na stanowisko proboszcza szpitala. Ks. Chrystian Józef Fengler od 1754 r. i późniejszy proboszcz w Długich, od 1779 r. ks. Franciszek Mettner. Ks. Hilary Jabłonowski w 1758 r. – 28 listopada ofiarował tutejszemu kościołowi srebrny, złocony kielich z pateną. Za jego proboszczowania pani Schramm, wdowa po dzierżawcy tutejszego majątku, na swój koszt odnowiła główny ołtarz w 1763 r. W czerwcu 1779 r. pokryto dach zakrystii nowymi deskami i gontami. W 1775 r. wizytował parafię ks. Dziekan Mateusz Gryger, proboszcz Święciechowy. 10.X.1771 r. ks. Proboszcz Hilary dostał w Rydzynie udaru i do śmierci bardzo ciężko chorował. Dnia 14 marca 1772 r. w takim stanie przywieziono go do Długich. Z powodu swego ciężkiego stanu zdrowotnego dobrowolnie zrezygnował z probostwa. Następcą został jego dotychczasowy kapelan ks. Chrystian Józef Fengler. W 1772 r. proponowano mu Osową Sień, Zbarzewo lub Mórkowo lecz wolał zostać tutaj. W 1784 r. (1780-1784) wybudował plebanię, której obecnie już nie ma, – zostawił bardzo wiele zapisów kronikarskich. Zmarł 22 maja 1797 r.
1798 -1 803 r. ks. Michał Blumkeins tytuowany 22 lutego 1798 . Zmarł 16 maja 1803 r. Przybył z Wilkowa k. Święciechowy, gdzie był 10 lat proboszczem, przeżył 43 lata. 1803 – 1831 – ks. Józef Bystry od 22 lutego 1803 r. komendariusz, a21 lutego 1804 r. instytuowany na proboszcza, przedtem wikariusz w Poniecu (2 lata), w Książu (15 lat). W 1809 r. dobudował wieżę kościoła, która stoi do dziś. Doznał wielu udręk ze strony wojsk przemaszerowujących przez te okolicę (Francuskich, Niemieckich, „Napoleońskich”, Rosyjskich, Pruskich). 24 lutego 1813 r. zbity przez kozaków uniknął śmierci dzięki szczęśliwej ucieczce. 1832 – 1869 r. ks. Józef Śmieszek zbudował dzisiejszą plebanię (ok. 1848) i chlew, dokonał remontu wieży, której górne części pokryte blachą pomalowano, pozłocono krzyż i kule na obu wieżach. W 1853 r. za jego czasów zbudowano szosę łączącą Leszno ze Wschową, zmarł 15 kwietnia 1869 r. o godzinie 21.00. Nabył obecne organy w 1867 r. W 1869 r. ks. Falkenberg wikariusz, chorującego ks. Śmieszka, a po jego śmierci 1869 r. ks. Ludke wikariusz – zastępca – odszedł stąd na proboszcza do Siednicy. 1869 – 1898 r. ks. Seweryn Rogulski, proboszcz od 1 października 1896 r. wybudował stodołę w 1888 r. i naprawił wieżę – 1890 r. Zbudował nową zakrystie w 1891 r. Zlecił i przeprowadził remont organów i ich pewną przebudowę przez organomistrza Jana Schneidera z Leszna. Zmarł 26 listopada 1898 r. Pochowany w grobowcu przy kościele od strony północnej na prawo od zakrystii, wraz ze swoimi rodzicami i siostrą. Jego ojciec sprawował tu funkcje nauczyciela i organisty. 1898- 1988 r. – ks. Krüger od marca 1908 do 31.12.1920 r. Ks. Baumhagel od 1 stycznia 1921 r. do 1 stycznia 1942 r. Ks. Jerzy Kliche przybył z Mórkowa. Przebudował chór kościoła w stan jaki ma teraz front (czoło chóru). Dekoracje projektował malarz L . Rozpendowski. Zaprojektowane dzieła sztuki wykonał rzeźbiarz z Rydzyny Tyczyński. W 1938 r. wymalowano kościół. Uczynił to malarz Wrzesiński z Leszna. W latach 1931 – 1933 chorował. W czasie choroby zastępowali go następujący kapłani: ks. Freske, proboszcz w Święciechowie, ks. Wiertel, wikariusz w Święciechowie, ks. Józef Kobza profesor religii w seminarium nauczycielskim w Lesznie, ks. Rademacher proboszcz w Gołanicach, ks. Stepczyński, proboszcz w Zbarzewie, ks. Kałuża, wikariusz w Lesznie, ks. Ignacy Węcławski, proboszcz w Krzycku, ks. Józef Kliche proboszcz we Wschowie (wówczas w granicach Niemieckich), ks. Jarosław Jankiewicz przydzielony do Długiego Starego jako wikariusz od 1 grudnia 1932 r. do 30 listopada 1933 r. Do chwili powrotu ks. Proboszcza Jerzego Klichego do zdrowia. Piękną i wdzięczną pamięć pozostawił po sobie ks. Jarosław Jankiewicz.
1942 – 1945 r. ks. Jakub Schmegner duszpasterzował po wyjeździe ks. Klichego, mieszkał w Lesznie. Obsługiwał katolików niemieckich w Święciechowie i Długiem Starem. Marzec 1945 – 30.V 1947 r. ks. dr Piotr Kowalówka – Chrystusowiec. Administrował równocześnie w parafiach: Święciechowa i Długie Stare. Dojeżdżał z Święciechowy, gdzie mieszkał. Zostawił po sobie piękną i wdzięczną pamięć. 1. VII 1947 r. – 30. VI 1958 r. ks. Józef Rauer. Zawdzięczmy mu otynkowanie kościoła i parkanu murowanego wokół kościoła, postawienie parkanu na cmentarzu grzebalnym. Od 1. VII. 1958 r. do 30.VI 1968 r. ks. Władysław Kandulski. W 1962 r. odnowiono ołtarz główny oraz wyremontowano 10 głosowe organy. W 1966 r. dano nową polichromię, zmodernizowano balustradę i instalacje elektryczną. Odszedł do Kobylina. Ks. Marian Ignasiak od 1.VII 1968 r. Za jego duszpasterzowania zostały wykonane następujące prace: budowa salki katechetycznej, rozbudowa kostnicy, położenie chodnika wokół kościoła, malowanie kościoła i konserwacja ołtarzy, remont wieży kościelnej. Zmarł 17 marca 1989 r. i został pochowany na tutejszym cmentarzu. Ks. Zbigniew Małecki od kwietnia 1989 r.: wykończenie salki katechetycznej, malowanie kościoła, położenie posadzki w kościele, nagłośnienie kościoła. Odszedł do Krerowa w sierpniu 1999 r. Ks. Piotr Kufliński od 1999 r. do 2007 wykonane prace: nowe ławki do kościoła, remont kaplicy cmentarnej od wewnątrz, uporządkowanie cmentarza, naprawa dachu lub jego wymiana nad zakrystią, lożą, kruchtą, basztą św. Walentego, kaplicą cmentarną i budynkiem gospodarczym; wymiana okien w części probostwa i wprowadzenie ogrzewania centralnego; zorganizował i wyposażył plac zabaw. Ks. Ireneusz Rachwalski od lipca 2007 r. do czerwca 2016 r.: odbicie części tynków w kościele i nałożenie nowych tynków renowacyjnych, remont i budowa muru wokół kościoła, wymiana bramy wejściowej na teren przykościelny, otynkowanie i pomalowanie plebanii, budowa werandy przy wejściu na probostwo, ułożenie chodnika na cmentarzu, wokół kościoła i przy plebanii. Od 2016 do 2020 ks. Arkadiusz Pałka. Od 1 sierpnia 2020 r. ks. Konrad Rapior
